بحث در مورد جدا بودن و يا يکي بودن صنايع چاپ و بسته بندي در سال هاي اخير به موضوعي جدي ميان فعالان صنايع چاپ و بسته بندي تبديل شده است. در اين مقاله در پي آن هستيم که با ارائه تعاريفي از صنعت، سرويس، چاپ و بسته بندي نگاهي عميق تر به موضوع جدايي يا يکي بودن چاپ و بسته بندي بياندازيم. بهانه اي که موجب انتشار اين مقاله شد، مصاحبه سرکار خانم توانا، مديرکل دفتر امور بنگاه هاي سازمان توسعه تجارت با اخبار چاپ در دي ماه بود که در ادامه به آن خواهيم پرداخت. نکته جالب در انتشار اين مصاحبه در سايت اخبار چاپ، انتشار نظرات 3 نفر از کارشناسان چاپ و بسته بندي و سانسور نظر اينجانب در سايت مذکور بود. وراي يکي بودن يا نبودن چاپ و بسته بندي که نگارنده به طور قاطع اعتقاد به جدا بودن اين دو حوزه از يکديگر دارد، به نظر مي رسد هر يک از طرفين اين دعوي، به منافع خود از جدا بودن يا يکي بودن اين دو صنعت توجه دارد و تلاشي براي فهم علمي و دقيق اين موضوع به کار نبسته و نخواهد بست. دلايل بسياري را مي توان برشمرد که نشان مي دهد، سازمان توسعه تجارت يا افراد حاضر در اتحاديه هاي چاپ که داعيه ولايت بر بسته بندي را دارند، نمي توانند تعريف دقيقي از بسته بندي ارائه دهند و تنها با شعارهاي خوشايند سعي دارند از حضور صنعت بسته بندي در مجموعه خود منتفع شوند. نشان اين مدعا، متروکه شدن نمايشگاه دائمي بسته بندي در محل دائمي نمايشگاه هاي بين المللي تهران است. حتي واگذاري آن به مرکز مطالعات و پژوهش هاي لجستيکي سپاه نيز نتوانست در پويايي اين مکان ارزشمند براي صنعت بسته بندي کشور، اثري داشته باشد.

بسياري بر اين عقيده اند که چاپ در کشور ما هنوز بدل به يک صنعت پويا نشده است و در حد يک سرويس باقي مانده است. در واقع اين خدمات چاپ است که توسط واحدهاي چاپ ارائه مي گردد و صنعت چاپ در بحث تجهيزات به طور کامل وابسته به خارج از کشور است. اندک تلاشي براي ورود به حيطه ماشين سازي در حوزه چاپ انجام گرفته است اما جز نام يک يا دو شرکت، کيفيت ديگر توليدکنندگان بسيار پايين است. براي درک بهتر صنعت، نگاهي به تعاريف اين واژه مي اندازيم.
در مورد تعريف صنعت، اختلاف نظرهاي زيادي وجود دارد. صنعت داراي تعريف‌ها و تعبيرهاي متفاوتي است که بر اساس قابليت جايگزيني محصولات، فرآيند توليد و محدوده‌هاي جغرافيايي ارايه شده‌اند. واژه صنعت از ريشه صنع (عربي) به معني ساختن يا آفريدن گرفته شده است. در زبان انگليسي واژه Industry  از واژه لاتين  industria  گرفته شده و به معني بازرگاني يا ساختن و ساخت به طور کلي است و منظور از ساخت ايجاد دگرگوني در شکل يا ترکيب مواد است.  در فرهنگ معين، صنعت چنين تعريف شده است: کار، پيشه، حرفه، کليه تغييراتي که بشر در مواد طبيعي مي دهد تا بهتر و بيشتر از آنها استفاده کند. صنعت مجموعه اي است از فعاليت هايي که با استفاده از منابع موجود (مواد، سرمايه، نيروي انساني، انرژي، تکنولوژي، اطلاعات، ابزار)  کالا يا خدماتي را توليد مي کند که نيازهاي انسان و جوامع انساني را برطرف مي کند ، در واقع تلاشي است مستمر در جهت بهبود کارايي و بهره وري . به اين معنا که با استفاده ار منابع کمتر، بازده بهتري به دست دهد. از اين جهت ، پويايي ، نوسازي و نوجويي يکي از ويژگي هاي صنعت است .

در فرهنگ توصيفي تکنولوژي، نوشته ي محمد نقي مهدوي، صنعت اين گونه تعريف شده است: صنعت شامل شماري سازمان توليدي، مانند موسسات يا بنگاه هاي اقتصادي است که به منظور بررسي هاي تحليلي يا سياست گذاري، براساس ضابطه هاي معيني  در يک گروه گرد آورده مي شوند. بنابر سنت ضابطه معمول براي گروه بندي صنعت همانا مشخصات فرآورده هايي بود که از طريق سازمان هاي توليدي عرضه مي شدند بنابراين به روال آلفرد مارشال اگر تعدادي از بنگاه هاي اقتصادي محصولاتي فراهم آورند که در ذهن خريداران  بالقوه جايگزين هايي کامل يا نزديک براي يک ديگر باشند در اين صورت تمام واحدهاي توليدي را مي توان متعلق به صنعت واحدي دانست. اگر تنها يک توليد کننده عهده دار کل توليد يک نوع محصول باشد که در ذهن خريدار از ساير کالاها در زنجيره ي کالاي جايگزين ممکن جدا شود آن گاه آن توليد کننده انحصارگري محسوب مي شود که بر تمامي آن صنعت احاطه دارد.

در فرهنگ علوم اجتماعي ، جوليس گولد ، ويليام ل. کولب، نيز تعريف صنعت اين گونه است: صنعت، عبارت است از سازمان دهي کليه عوامل توليد (سرمايه، مديريت،مواداوليه، نيروي انساني)به منظورسازندگي، رشد و توسعه زندگي بشري که درترکيب و تحليل و شکل دهي و استخراج مواد اوليه محصول جديدي رابه وجودمي آورد. باتوجه به تعريف مزبور مي توان پروسه صنعت رابه چهاردسته مجزاتقسيم کرد.
1- صنعت استخراجي (extractive): يعني پروسه جداکردن عناصر و مواد مثل استخراج سنگ آهن از زمين و جداکردن منيزيم از آب دريا
2- صنعت شکل دهي (conditioning): يعني تغييرشکل دادن ازخواص فيزيکي مثل صنايع فلزکاري و پلاستيکي
3- صنعت تحليلي(analithic): يعني تجزيه مواد به عناصر سازنده اش مثل عمليات پالايش نفت و بسته بندي وغيره
4- صنعت ترکيبي (synthetic): يعني ترکيب کردن اجزاي سازنده يک محصول مانند اتومبيل

معناي واژگاني صنعت، طبق فرهنگ آموزگار، يعني ساختن، مصنوع و ساخته شده ولي تعريف مصطلح صنعت يعني، به کار بستن ماشين براي تهيه قسمتي از مواد مورد احتياج زندگاني يک اجتماع (معتمدي،1374 ص85).
در بورس اوراق بهادار تهران گروه هاي صنعتي در 36 گروه طبقه بندي شده اند که نهمين گروه مربوط به انتشار، چاپ و تکثير است. مطابق با تعاريف فوق، چاپ در 4 تعريف صنعت استخراجي، صنعت شکل دهي، صنعت تحليلي و صنعت ترکيبي نمي گنجد در حالي که صنعت بسته بندي در ميان صنايع تحليلي قرار گرفته است.  شايد با تعريف دقيق چاپ و بسته بندي بتوان تفاوت هاي ميان اين دو را دقيق تر بيان کرد.
واژه «چاپ» (و صورت قديمي‌تر آن «چهاپ») را به احتمال برگرفته از واژه مغولي چاو دانسته‌اند که به معناي فشردن سطحي بر سطح ديگر است. در ويکي پديا فارسي، چاپ، در دو بخش مجزا تعريف شده است. چاپ مطابق تعريف ويکي پديا، شاخه‌اي از هنرهاي تجسمي است که در آن اثر هنري از طريق چاپ طرح يا رنگ بر روي يک سطح، عموما کاغذ، خلق مي‌گردد. چاپ آثار هنري مي‌تواند به روش‌هاي مختلفي چاپ فلز،چاپ سنگي، چاپ چوب و چاپ ديجيتال صورت پذيرد. چاپ به معناي انتقال و تکثير حروف، عکس، طرح و نقش بر روي سطح چاپ شونده است. چاپ روي کاغذ شناخته شده‌ترين کار چاپي است.امروزه با پيشرفت تکنيک هاي چاپ اين عمل روي مواد سلولزي، نايلوني، پارچه اي، چرمي، مواد شيميايي، فلزي، شيشه‌اي با اشکال صاف يا ناهموار، مقعر يا محدب و ... صورت مي‌گيرد. چاپ امروزه فرآيند انبوه صنعتي است و بخش اساسي صنعت نشر و بخشي مهم از فعاليت‌هاي اداري و حکومتي است. امروزه توليد ماشين آلات چاپ، صنعتي بسيار پيشرفته و دقيق است که رشته هاي مختلفي از علوم مهندسي را به کار مي گيرد. کشورهاي توسعه يافته هم چون آلمان، ژاپن، ايالات متحده، سوييس و ايتاليا از پيشگامان اين صنعت هستند. چنان چه غول ماشين سازي صنعت چاپ آلمان، يعني هايدلبرگ سال هاست با تاسيس دانشگاهي در اين کشور، به تربيت نيروي انساني آکادميک و ماهر مشغول است.

بسته بندي نيز واژه اي است که تعاريف گوناگوني براي آن ارائه شده است. براي مثال در استاندارد بريتانيا واژه بسته بندي به عنوان عمليات مورد استفاده در آماده سازي کالا براي حمل و نگهداري و يا تحويل به مشتري تعريف شده است. در ويکي پديا بسته بندي علم، هنر و فن آوري قرار دادن و محافظت محصولات براي توزيع، ذخيره، فروش و استفاده‌ است. بسته بندي همچنين اشاره دارد به مراحل طراحي، ارزيابي و تو ليد بسته‌ها، اما دقيق ترين و کامل ترين تعريف، تعريفي است که در سال 1962 ارائه شده است. بسته بندي:
1- سيستمي است که زمان تحويل کالا را جهت انتقال، توزيع، ذخيره و فروش کاهش مي دهد.
2- يک مفهوم تضمين کننده براي تحويل مطمئن کالا به آخرين مصرف کننده در شرايط مطلوب است.
3- يک عمل فني - اقتصادي است که هزينه تحويل کالا را به حداقل مي رساند و از طرف ديگر فروش را در نتيجه سود حاصله به بالاترين حد افزايش مي دهد. براساس يک تعريف ساده تر پوششي از يک سيستم که اصطلاحاً کالا ناميده مي شود.

بنابراين محصولات توليد شده براي حمل و نقل آسان تر، ايجاد امنيت و جلوگيري از ورود آلودگي در هنگام توزيع و فروش و در نهايت افزايش مدت نگهداري با حفظ کيفيت مطلوب، نياز به بسته بندي مناسب دارند.
در تمامي تعاريف ذکر شده براي واژه بسته بندي، بر حفاظت و نگهداري کالا و افزايش زمان ماندگاري محتوي به عنوان مهم ترين کارکرد آن تاکيد شده است. طي65 شماره گذشته نشريه فن آوري و توسعه صنعت بسته بندي تحليل ها، مقالات و گزارش هاي متعددي درباره اهداف، عملکرد، کارکرد و روش هاي متعدد بسته بندي انتشار يافته است که ذکر آن ها در اين مقاله موجب طولاني شدن بحث مي شود. مطابق تعاريف فوق، نمي توان چاپ و بسته بندي را يکي دانست چرا که چاپ به هيچ طريقي نمي تواند حفاظت از محصول يا کالا را بر عهده گيرد. از سوي ديگر يکي از کارکردهاي ديگر بسته بندي ارتباط با مصرف کننده و خريدار است. در واقع از بسته بندي به عنوان يک فروشنده خاموش نام برده مي شود. به اين معني که وظيفه بازاريابي محصول بر عهده بسته بندي است. افرادي که اعتقاد به يکي بودن چاپ و بسته بندي و جدا نبودن اين دو صنعت دارند، از همين کارکرد به عنوان شاهد مدعا استفاده مي نمايند. استدلال آنان اين است که چاپ به يک بسته بندي هويت بخشيده و عهده دار شناساندن کالا به مصرف کننده نهايي است و عنوان مي کنند که به همين دليل بسته بندي همواره وابسته به چاپ و عنصري جدانشدني از آن است. با تعاريفي که در ابتداي مقاله به آن ها اشاره کرديم، اثبات شد که چاپ و بسته بندي هرگز يکي نبوده و عملکردهاي به کلي متفاوتي دارند. سرکار خانم توانا در مصاحبه اي که در ابتدا به آن اشاره شد در پاسخ به سوالي در مورد جدا بودن چاپ و بسته بندي، اين گونه پاسخ مي دهد: چاپ هيچ گاه از بسته‌بندي جدا نبوده و نخواهد بود. زيرا بسته‌بندي در کارخانه‌هاي چاپي انجام مي‌شود در يک مکان چاپ شده و از ديگر سو بسته‌بندي مي‌شود و اين موضوعي جدايي نيست که بخواهد جدا بررسي شود.

استدلال سرکار خانم توانا- اگر چه هنوز ارتباط ميان عنوان مديرکل دفتر امور بنگاه هاي سازمان توسعه تجارت و مقوله چاپ و بسته بندي را در نيافته ايم، اما آن را به علاقه ايشان به اين حوزه هاي صنعتي و شايد تخصص آکادميک شان مربوط مي دانيم- در مورد جدا نبودن چاپ از بسته بندي اين است که بسته بندي در کارخانه هاي چاپي انجام مي شود. اگر نگاه ايشان به صنعت بسته بندي را نگاه سازمان توسعه تجارت فرض کنيم، نبايد بر متروک شدن نمايشگاه دائمي بسته بندي در سازمان توسعه تجارت خرده بگيريم چرا که اساسا تعريف و تصور دقيقي از صنعت بسته بندي در سازمان توسعه تجارت وجود ندارد. هر چه تلاش کرديم تا مثالي پيدا کنيم که ادعاي ايشان را به اثبات رساند، نيافتيم. اگر جزيي تر به تحليل بسته بندي بپردازيم، مي توانيم بسته بندي را به 3 گروه بسته بندي اوليه، بسته بندي ثانويه و بسته بندي سوم يا حمل و نقلي تقسيم کنيم. هيچ يک از اين سه نوع بسته بندي در چاپ خانه انجام نمي شود. عکس اين موضوع را مي توان در کارخانجات گوناگون مشاهده کرد. تمامي توليدکنندگان محصولات غذايي، آشاميدني و نوشيدني، دارويي و آرايشي و بهداشتي و حتي کالاهاي صنعتي و سنگين، خطوط بسته بندي را در کنار خطوط فرآوري و پروسسينگ قرار مي دهند. در واقع خطوط بسته بندي تکميل کننده خطوط فرآوري و توليد است. مهم تر اين که اغلب اين کارخانجات فاقد واحد چاپ هستند. براي مثال يک کارخانه توليد شکلات را در نظر بگيريد. مواد اوليه مورد نياز براي توليد شکلات وارد کارخانه شده و از انبار مواد اوليه به خطوط توليد منتقل مي شود. پس از فرآوري و آماده سازي، شکلات هاي برش خورده وارد خطوط بسته بندي که با خطوط فرآوري يکپارچه شده است مي شود و براي مثال به صورت دو سرپيچ بسته بندي مي شود. پس از اين مرحله شکلات هايي که داراي بسته بندي اوليه هستند، در ماشين آلات بسته بندي عمودي توزين دار وارد فيلم هاي پلاستيکي شده و بسته هاي ثانويه 450 يا 900 گرمي را به وجود مي آورند. در مرحله سوم اين بسته ها، داخل کارتن هايي به منظور حمل و نقل آسان مجددا بسته بندي مي شود. در برخي کارخانجات که خطوط توليد و بسته بندي پرسرعت و انبوه دارند، اين بسته هاي کارتني بر روي يک پالت چيده و فيلم استرچ به دور آنها پيچيده مي شود. اين پالت ها آماده حمل و نقل به وسيله کانتينرهاي توزيع است. بدون شک به چنين کارخانه اي، چاپ خانه اطلاق نمي شود. حتي اگر منظور از انجام بسته بندي در چاپ خانه، چاپ فيلم پلاستيکي مورد استفاده باشد، بازهم اين استدلال دچار اشکال است.

چرا که مواد مورد استفاده در توليد فيلم ها، از کارخانجات پتروشيمي خارج شده و به صنايع پايين دستي پتروشيمي براي تبديل ارسال مي شود. در اين واحدها، مواد به صورت فيلم با ضخامت ها و تعداد لايه هاي گوناگون توليد مي شود. برخي واحدهاي توليد فيلم، داراي ماشين آلات چاپ روتو، فلکسو و هليوگراور هستند و به چاپ اين فيلم ها طبق سفارش کارخانجات توليدي اقدام مي نمايند. اما لزوما اين گونه نيست و شرکت هاي بسياري بدون داشتن واحد چاپ، تنها مواد پتروشيمي را به فيلم تبديل مي کنند. در حقيقت، بسته بندي اوليه در کارخانجات صنايع پايين دستي پتروشيمي توليد شده و براي چاپ به چاپ خانه ها ارسال مي شوند. فيلم ها يا بسته بندي هاي اوليه و ثانويه پس از چاپ به کارخانه هاي توليد محصول ارسال مي گردد. به طور کلي و با توجه به مثال ذکر شده مي توان گفت که چاپ براي برخي کالاها و محصولات مصرفي، يک مرحله از فرآيند بسته بندي است.

بايد به اين نکته نيز توجه داشت که بسياري از بسته بندي ها، فاقد چاپ هستند. در واقع بسياري از بسته بندي هاي حمل و نقلي فاقد چاپ هستند که به عنوان مثال مي توان از پالت هاي بسته بندي نام برد. در صنايع سنگين و يا بسته بندي آثار تاريخي نيز بسياري از تجهيزات و محصولات داخل محفظه هاي چوبي بسته بندي مي شود که فاقد چاپ هستند. محصولات بسيار فراواني از اين دست مي توان نام برد که به کلي فرضيه پيوستگي چاپ و بسته بندي را نفي مي کند.
کوچک کردن صنعت گسترده و بزرگ بسته بندي به منظور پيوند دادن آن با چاپ، اشتباه بزرگي است که بايد با اطلاع رساني و آگاه کردن دست اندرکاران، از آن جلوگيري کرد. انجمن صادرکنندگان صنعت چاپ، اتحاديه چاپخانه داران تهران و به تازگي انجمن حمايت از توسعه صنعت چاپ به دنبال مصادره کردن صنعت بسته بندي به نام چاپ هستند و جالب آن که بسته بندي را جزيي از چاپ و وابسته به آن مي دانند. همين نگاه است که موجب تضعيف نمايشگاه چاپ و بسته بندي شده است. نمايشگاهي که بيش از 70 درصد مشارکت کنندگان آن، فعالان صنعت بسته بندي هستند، توسط اقليت 30 درصدي خدمات چاپ تصميم گيري و برگزار مي شود.

يکي از دلايل اصلي عدم وجود تشکل در صنعت بسته بندي، گستردگي اين صنعت است. به اين دليل که صنعت گر بسته بندي شيشه اي، منافع صنفي مشترک با توليدکننده ماشين آلات پرکن روغن موتور ندارد. بايد صنعت گران بسته بندي در حوزه هاي تخصصي خود، انجمن هاي صنفي و صنعتي تاسيس نمايند. مادامي که صحبت ها و شعارها از سازمان بسته بندي، اتحاديه جامع بسته بندي يا شوراي راهبردي بسته بندي باشد، هيچ تلاشي به نتيجه نخواهد رسيد و از شعار فراتر نخواهد رفت. وجود انجمن ها و اتحاديه هاي گوناگون صنف چاپ نيز به دليل کوچک بودن خدمات چاپ و مشخص بودن اهداف و رسالت هاي آن است. چنان چه خدمات پيش از چاپ صاحب يک اتحاديه، چاپ داراي چندين و چند انجمن و اتحاديه و خدمات پس از چاپ نيز صاحب يک تشکل منسجم است. در ميان اهالي صنعت بسته بندي نيز توليدکنندگان ورق کارتن با درک نيازهاي صنفي خود، انجمن مديران صنايع ورق و کارتن را تاسيس کرده و بسيار فعال و پويا به رفع موانع و هموار ساختن فعاليت هاي اقتصادي مشغول هستند.
عنوان مديرکل دفتر امور بنگاه هاي سازمان توسعه تجارت در پاسخ به سوالي در مورد شوراي راهبردي بسته بندي مي گويد: متاسفانه بسته‌بندي موضوعي است که در کشور ما متولي خاصي براي آن مشخص نشده است و تنها کارهاي اندکي توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي انجام شده است. با توجه به معيارهاي مطلوب بسته‌بندي ايراني و اين که خواهان چه هويتي است، هر کدام از دستگاهاي دولتي يک سري کارهاي کوچک و مختصر انجام داده‌اند اما در هيچ کدام آن ها طرح و هدف‌گذاري و يا يک برنامه‌ريزي مجزا وجود ندارد. موضوعي که ما در سازمان توسعه تجارت پي گيري بسياري کرديم، تشکيل شوراي راهبردي صنعت بسته‌بندي بود تا تمام بخش‌هايي که در بسته‌بندي دست دارند، در اين تشکل عضو شوند و به مساله سياست‌گذاري، راهبري و برنامه‌ريزي توجه نمايند. سازمان اين پيشنهاد را داده است و در صورت توافق به منظور عضوگيري اقدام مي‌نماييم.

با توجه به اطلاعات منتشر شده، مقرر شده است، شوراي راهبردي صنعت بسته‌بندي کشور- که تشکيل آن پيشنهاد رييس هيات مديره انجمن حمايت از توسعه صنعت چاپ بوده است - متشکل از نمايندگان وزارت خانه‌هاي صنايع ومعادن، بازرگاني، جهاد کشاورزي، فرهنگ و ارشاد اسلامي و نمايندگان بخش غيردولتي، تشکيل گرديده و مسئوليت‌هاي محوله را با هماهنگي نهادها، سازمان‌ها و وزارت خانه‌هاي مرتبط به انجام رساند. در طرح پيشنهادي انجمن حمايت از توسعه صنعت چاپ ايران، وزارت جهاد کشاورزي در زمينه محصولات باغي و کشاورزي، وزارت بازرگاني در زمينه توليد محصولات بهداشتي، آرايشي، خوراکي و دارويي، وزارت صنايع در زمينه تجهيزات و ماشين‌آلات و وزارت ارشاد هم در زمينه فرم و شکل و بسته گرافيکي محصولات صادراتي فعاليت خواهند کرد. اين پيشنهاد مورد استقبال وزارت بازرگاني نيز قرار گرفته است و کيومرث فتح‌الله کرمانشاهي، معاون کمک هاي تجاري سازمان توسعه تجارت ايران، از تشکيل اين شوراي راهبردي استقبال کرده است.

متاسفانه وقتي مديرکل دفتر امور بنگاه هاي سازمان توسعه تجارت، همه چيز را دولتي مي بيند و فعاليت هاي بزرگي که توسط بخش خصوصي انجام گرفته به هيچ مي انگارد و سخني از آن به ميان نمي آورد، نمي توان به آينده اين شوراي راهبردي نيز خوش بين بود. پيشرفت سريع و عظيم اين صنعت در سال هاي اخير، مرهون فعاليت هاي چشم گير بخش خصوصي است. در اين ميان نقش نشريات تخصصي به عنوان تنها مرجع آگاهي بخش در صنعت بسته بندي غيرقابل انکار است. مطابق اصل44 ، تلاش سيستم هاي دولتي بايد در جهت واگذاري کارها به مردم باشد، در حالي که به طور روزافزون دولت بزرگ و بزرگ تر مي شود و جالب آن که پيشنهاد يک تشکل غيردولتي و غيرانتفاعي در موضوع مورد بحث، دولتي کردن يک فعاليت کاملا خصوصي است. بدون ترديد جمع کردن مداوم نمايندگاني از 4 وزارت خانه هيچ گاه محقق نخواهد شد و انتخاب نمايندگان بخش غيردولتي به شکل سليقه اي انجام خواهد گرفت و اندک اندک بخش خصوصي حذف شده و هيچ سودي از اين شورا حاصل نخواهد شد. آقاي کرمانشاهي در خبري که توسط خبرگزاري مهر منتشر شده، عنوان کرده است که از تشکيل شوراي راهبردي بسته بندي استقبال مي کنيم چرا که فقط 10 درصد ظرفيت و توان صنعت چاپ صرف انتشار کتاب و روزنامه مي‌شود و 90 درصد پتانسيل آن مربوط به حوزه بازاريابي و بسته‌بندي است و حمايت از توسعه اين بخش ضروري است.

وقتي در ميان مديران سازمان توسعه تجارت، تا اين حد چاپ زدگي وجود دارد که هر فعاليت بسته بندي با معيار چاپ سنجيده مي شود، نمي توان به پيشرفت صنعت بسته بندي در کشور خوش بين بود. بايد اميدوار باشيم که بخش خصوصي خود با درک نيازهاي صنفي و صنعتي پيش قدم شده و خود رسالت رشد و توسعه و تعالي صنعت بسته بندي کشور را بر عهده گيرد.

کشورهاي درحال توسعه هم چون ايران بايد با پياده سازي الگوهاي صنعتي و اقتصادي در کشورهاي توسعه يافته و در صورت لزوم بومي کردن اين الگوها، مسير رشد و توسعه را هموار سازند. آن چه 50 سال در کشورهايي هم چون آلمان تجربه شده است، امروز انرژي، زمان و فکر ما را به خود مشغول ساخته است. کشور آلمان و بسياري از کشورهاي توسعه يافته هم چون فرانسه، ايتاليا، ايالات متحده و انگلستان به اين نتيجه رسيده اند که بايد نگاهي مستقل به اين دو صنعت داشت و به طور جداگانه براي توسعه هر يک برنامه ريزي نمود. برگزاري نمايشگاه مستقل و جداگانه چاپ و بسته بندي در اين کشورها نشان اين مدعاست. برگزاري Interpack بزرگ ترين نمايشگاه بسته بندي و Drupa بزرگ ترين نمايشگاه چاپ دنيا هر دو در شهر دوسلدورف آلمان برگزار مي شوند، نمايشگاه Emballage نمايشگاه تخصصي صنعت بسته بندي فرانسه، Ipack-Ima نمايشگاه تخصصي صنعت بسته بندي در ايتاليا، PackExpo در شيکاگو ايالات متحده، Ipex نمايشگاه تخصصي چاپ در انگلستان، نشان مي دهد که اين کشورها دريافته اند که مقوله چاپ  و بسته بندي دو حوزه مستقل از يکديگر هستند که بايد نگاهي مستقل به آن ها داشت. جالب آن که در اين کشورها، چاپ به معناي واقعي يک صنعت پيشگام و پيشتاز است و چون ايران به ارائه سرويس خلاصه نمي شود.

به جاي استفاده از اين تجربيات، بيهوده در تلاش هستيم تا صنعت بزرگ بسته بندي در کشور را زيرمجموعه کوچکي از چاپ عنوان کنيم و از بدون متولي بودن اين صنعت، به سود منافع خود بهره برداري کنيم. چنان چه در ابتداي مقاله اشاره شد، در انتهاي مصاحبه با سرکار خانم توانا برخي دوستان سعي کرده اند تا حقانيت خود را به يکديگر تحميل کنند.

فضاي هم دلي و تعامل در ميان اهالي چاپ و بسته بندي، متاسفانه به هيچ شکلي وجود ندارد و برخوردها گاه خصمانه و غيردوستانه است. بارها تکرار کرده ايم که براي انجام يک کار بزرگ در صنعت بسته بندي، بايد از تمامي پتانسيل موجود در اين صنعت بهره برد. فعاليت هاي فرد محور و برخوردهاي مغرورانه، سرانجامي جز شکست نخواهد داشت. برگزاري دومين دوره جشنواره دوسالانه طراحي بسته بندي توسط انجمن ها و تشکل هاي صنايع غذايي، محدود کردن صنعت بسته بندي به بسته بندي مواد غذايي است. يا بايد نام جشنواره را تغيير داد و يا در انتظار استقبال سرد اهالي صنعت بود.

معضلات و مشکلات صنعت بسته بندي بسيار است و پرداختن به يکايک آن چندين شماره از نشريه را به خود اختصاص خواهد داد. در انتها به دوستان عزيز فعال در صنعت و سرويس چاپ، توصيه مي کنيم همت، کوشش و تلاش خود را معطوف به خلا ها و عرصه هاي بکر چاپ نمايند. چاپ در کشور ما از توسعه مطلوب برخوردار نبوده و فضا براي فعاليت هاي خلاقانه و مبتکرانه بسيار گسترده است. تمرکز بر حوزه هاي تخصصي را در اولويت قرار دهيد و صنعت بسته بندي را به اهالي اش بسپاريد.
به اهالي صنعت بسته بندي نيز توصيه مي کنم، تا زماني که خود براي به دست آوردن حق خود در تاسيس تشکل هاي صنفي و صنعتي قيام نکنيد، چنان که اداره و برگزاري نمايشگاه تخصصي خود را از کف داده ايد، صنايع و تشکل هاي ديگر براي قيمومت شما دندان تيز خواهند کرد.